Gündemden Düşmeyen Bir Ürün: Ayçiçek Yağı

Bu yazımda son yıllarda fiyat artışlarıyla gündemde olan ayçiçek yağının neden bu kadar önemli olduğuna, tarihine ve kullanım alanlarına göz atıyoruz. Şimdiden keyifli okumalar!

Temel gıda deyince akla ilk gelen ürün olan ayçiçek yağı, yemeklerin olmazsa olmaz malzemelerinden biridir. Ayçiçek bitkisinin çekirdeklerinden elde edilen açık sarı renkli ve hafif tadı olan bu yağ çeşidi ülkemizde ve dünyada en çok kullanılan yağlardan biridir. Kızartmalarda, salatalarda, tatlı ve sos yapımında kısacası yemeğin her alanında kullanılabilen ayçiçek yağı, hem ucuz hem de hafif ve lezzetli olmasıyla çokça kullanılmaktadır. Tabi son birkaç yıldır ülkemizde ucuz kelimesi anlamını yitirdiği için her gıda malzemesi gibi ayçiçek yağı da lüks haline geldi. Özellikle fiyat artışları yüzünden herkesin alabileceği bir yağ olan ayçiçek yağı, artık lüks haline geldi. Eskiden çoğu ev halkında daha sağlıklı ve daha kaliteli olduğu için zeytinyağı varken şimdi zeytinyağının ismi bile geçmiyor. Gerçi fiyat olarak iki yağ çeşidi birbirine yaklaşsa da, ayçiçek yağının kızartmalarda ve çeşitli yemeklerde daha iyi sonuç vermesi sebebiyle ayçiçek yağı her zaman daha çok tercih edilmiştir.

Ayçiçek yağı, yemek haricinde farklı alanlarda da kullanılmaktadır. İlaç sanayisi ve endüstriyel alanlar gibi farklı alanlarda da kullanılmaktadır. Evleri boyamak için kullanılan yağlı boyalar ve sanatçıların çizimlerde kullandıkları boyalar sayesinde birçok alana da hizmet vermektedir.

Dünyada ve ülkemizde çokça kullanılan ayçiçek yağının tarihinde de ilginç hikayeler var. Şimdi gelin ayçiçek yağının tarihine göz atalım. Ayçiçek kelimesi, dünyanın birçok yerinde güneşle ilişkilendirildiği için bu yağ çeşidine güneş çiçeği (sunflower) de denilmektedir. Türkçede ayçiçeğine günebakan da denildiği için yine güneşle ilişkilendirilmektedir ve benzer anlamlara sahiptir.

Günümüzde ayçiçek yağı üretiminin en fazla olduğu ülke Rusya olsa da tarihi çok eskilere dayanmaktadır. Bazı kaynaklara göre ayçiçek yağı, yaklaşık 400 yıl öncesine kadar Kuzey Amerikalılar'a dayanmaktadır. Bazı kaynaklar da İspanyollar'a kadar dayandığını ileri sürmektedir.

İlk zamanlar ayçiçek bitkisi, doğal bir yiyecek gibi kullanılıyordu. Ayçiçeğinden nasıl yağ çıkartıldığını bilmeyenler ayçiçek bitkisini yemek olarak kullanmaya devam ediyordu. Yağ çıkartmayı bilenler de yemeklerde kullanmak yerine saç bakımında kullanıyorlardı.

Ayçiçek yağı, uzun bir üsre endüstriyel amaçlar ve süs bitkisi olarak kullanılmıştır. II. Dünya Savaşı'ndan sonra ağır darbeler alan ülkeler ekonomilerini düzeltebilmek için ayçiçek yağının önemini daha çok hissetmişler ve bu noktadan sonra ayçiçek yağı hem ekonomik olarak hem de yemeklerin vazgeçilmez bir lezzeti olarak varlığını sürdürmektedir.

Ayçiçeği, edebiyat alanında da kendine yer bulmuştur. Ülkemizin önemli şairlerinden olan Edip Cansever'in Kaçışına Uğrayan Çiçek adlı şiirinde ayçiçeğine ayrı bir parantez açmıştır.

"Şurayı götürün dedim onlara
Buraya da, burayı da
Alın götürün dedim
Çimenlerin tirşe buğusunun üstünden
Tirşe bugünün düşlere değen üstünden
Düşlerin ayçiçeği giysilerinin üstünden
O zaman anlatırım dedim onlara
Pencere önümün niye uçtuğunu"