Cipslerin Hayatımızdaki Yeri

Hepimizin sağlıksız bulduğu ancak önümüze geldiğinde asla hayır diyemediğimiz patates cipsini sizce neden bu kadar seviyoruz? Gelin hep birlikte inceleyelim.

 Cips, patates veya mısırın uygun hale getirilip yağda kızartılmasıyla elde edilen yiyecektir. Daha çok patates cipsleri tüketildiği için onun üzerinde duracağım. Ayrıntılı bir tanım yapacak olursak patates cipsi; kuru maddeye göre indirgen şeker miktarı %2’den daha az olan sağlam patateslerden tekniğine göre soyulduktan sonra dilimlenip yemeklik özellikteki bir bitkisel yağ ile kızartılmış, sade veya katkı maddesi ilave edilmiş yiyeceklerdir. Vücutta gıdalanmadığı için gıda maddesi olarak değerlendirilmezken, fast food grubu yiyecek grubuna dahil edilir.

Cipsin Ortaya Çıkışı

1853 yılında bir Kızılderili bölgesindeki Saratoga Sprins adlı lokantada George Crum tarafından ortaya çıktığı bilinmektedir. Olay, aşçı Crum’a gelen bir müşterinin sipariş ettiği patates kızartmasının boyutunu kalın bulup atışmalarıyla başlar. Her defasında inceltilmek üzere geri giden patates kızartmaları en sonunda Aşçı Crum’un sabrının taşmasıyla zar gibi incecik doğranmıştır. Kızgın yağdan çıkınca hemen tuzlayıp müşteriye gitmiştir. Müşteri çok beğenmiş ve herkes cipsleri duymuştur. Bundan sonra ‘Saratoga Chips’ adıyla ünlenmiş ve paketlenmiştir. Cipsin serüveni bu şekilde başlayıp günümüze kadar gelmiştir.

Cipslerin İçeriği

Bilindiği üzere cipslerin içeriğinin yağ,tuz ve karbonhidrat içerikleri oldukça yüksektir. Yağ miktarı %30-40 civarında değişmektedir. Cipste bu oran %40’ın üzerindeyse cips ‘yağlı’ olarak ifade edilir.

Yapılan bir araştırmada 9 ayrı patates çeşidinden elde edilen cipslerin yağ içeriklerinin belirlendiği bir çalışmada; taze patatesten elde edilen cipslerde yağ oranının en yüksek değerde(%36.3) olup Agria çeşidinde tespit edilmiştir. Yine yapılan çalışmalarda kuru maddesi yüksek olan patateslerden elde edilen cipslerin, düşük oranda olanlara göre daha çok yağ absorbe ettiği gözlenmiştir.

Cipsin dilim kalınlığı azaldıkça cipslerin yağ içeriği artmaktadır. Çeşitli çalışmalarda kızartma sıcaklığının düşürülmesi durumunda cipsin yağ içeriğinin attığı belirlenmiştir.

Cips ve Yağ

Yağ; kızartma maliyeti ve cipsin başlıca tat, görüntü gibi özelliklerini etkileyen pahalı bir hammaddedir. Cips yapımında 9 farklı çeşitte yağ kullanıldığı görülmüştür. Sıklıkla palm, ayçiçeği ya da kanola yağı kullanılmaktadır. Piyasadaki ürünlere bakacak olursak genelde palm yağı kullanılmıştır. Palm yağı da yüksek sıcaklığa maruz kaldığında, insanda kansere sebep olduğu ispatlanan MCPD (monokloropropandiol) esteri oluşturmaktadır.  Bu esterin böbrek üzerinde oldukça toksik etkileri mevcuttur. Yüksek sıcaklık uygulanan ve fazla miktarda nişasta içeren maddelerde bulunan akrilamid oranı cipslerde de oldukça yüksektir. Akrilamid’in nörotoksik ve genotosik olduğu bilinmektedir.

Cips ve Olestra

Olestra; enerji değeri olmayıp ürünlere kalori eklemeyen  ve yağ yerine kullanılabilen sentetik maddedir. Genelde kızartma ve cipslerde ‘yağsız/light’  ürün eldesi için kullanılır. Kısacası düşük yağ oranı için kullanılır. Ancak kramp, diyare gibi belirgin yan etkileri vardır.

Cips Hakkında Az Bilinenler

1- Bilim insanlarına göre cipsi yerken çıkan sesler, cipsi daha çok yemeyi sağlıyor. Eğer cipsi kulaklıkla  müzik dinlerken yerseniz cipsten daha çok sıkılacağınız söylenmektedir.

2- İlk patates cipsi markası Lays’tir.

3- Patates cipsi markalarının en çok dikkat ettiği durum tattan sonra ambalajdır.

4- Araştırmalara göre cips en çok saat 20.00’dan sonra tüketilmektedir.

5- Doritos cips markasının ismi İspanyolca olup ‘küçük altın şeyler’ anlamına gelmektedir.

6- Son olarak cips markalarını  düşününce çoğunun adının ‘S’ harfiyle bittiğini görürüz. Hatta birçok fast food markası da ‘S’ harfi ile biter. Araştırmacılar bu durumu ‘S’ harfinin açlık hissi oluşturmasıyla açıklamıştır.

Sonuç olarak cipslerin içeriklerinin oldukça zararlı ve ağır olduğunu görmekteyiz. Buna rağmen o çıtırtıyı, yerken aldığımız keyfi de göz ardı edemiyoruz. Ne yediğimizi bilerek devam etmekte fayda var. Umarım okuduklarınızfaydalı olmuştur. Sağlıklı günler dilerim.