Steve Jobs ve Apple

Girişimcilik - 21 Eylül, 2020 - Okuma Süresi: 11 Dk.

21 Eylül, 2020

Kredi: Kampüste Ne Var

Steve Jobs kimdir ve Apple’ın kuruluşunda neler yaşadı? Günümüzün dev markası Apple’ın kuruluşunda yaşanan zorluklar ile ilgili girişimci olmak isteyenler için rehber olabilecek nitelikteki yazımızı okuyun.

Kimdir?

Başarılı insanların yalnızca sahnedeki parlak ışıkların altındaki görkemli dünyasını görüyor ve tanıklık ediyoruz. Aslında bu görünen kısım onların yaşamının yalnızca %1’i ve ondan ilham almak isteyen kişilerin geri kalan %99 hakkında da bilgi, fikir sahibi olması gerekiyor. Bugün dünyanın en değerli 100 markasını yayınlayan Interbrand’a göre bilişim markaları hızla listeyi ele geçirmeye başlıyor. Bunun arkasında Steve Jobs’un çok büyük bir katkısı var.

Steve Jobs’u, yaşamını ve vizyonunu öğrenmek için hayatındaki detaylı bilgilere sahip olmak gerekiyor. Onu herkesin yaşamını kolaylaştıran bir mucit, birden fazla sektöre hayat ve hareket getiren bir pazarlama dehası olarak görmemiz mümkün.

Tam adı Steven Paul Jobs, 1955 yılında San Francisco’da dünyaya geldi. Suriye’li bir aile tarafından Paul ve Clara Jobs çiftine evlatlık verildi. California’da lise hayatına devam eden Steve okuldan kalan zamanlarında da Palo Alto’da yer alan Hewlett-Packard merkezinde derslere katıldı ve yaz stajına burada başladı. Bu stajında Apple’ın ortaklarından Steve Wozniak ile tanıştı. Sadece bu kısımda bile bize eğitim ve disiplinin çocukluktan gelmesi gerektiği, staj imkanlarını sadece bir zorunluluk olarak değil bir öğrenme kanalı olarak fırsatlarla dolu bir dünya olduğu ipucunu çıkartabiliriz.

Genç Steve liseyi tamamladıktan sonra Portland’da bir okula kabul edildi fakat sonra dışarıdan okumaya devam etti. Bu esnada boş şişeleri geri dönüşüme götürerek harçlığını çıkardı ve sosyal ücretsiz yemek alabileceği yerlerden yiyerek yaşamını sürdürdü. Bazı derslere kaçak olarak girdi ve öğrenmenin peşini bırakmadı. Girdiği kaçak derslerden biri olan Kaligrafi dersi hakkında Steve Jobs şunları söyledi: O derste kaçak girmeseydim bugün Mac’te kullandığınız o farklı font tasarımı olmayacaktı.

College eğitiminden sonra 1974 yılında (19 yaşında) California’ya geri dönen Jobs, yakın arkadaşı Steve Wozniak ile birlikte Homebrew Computer Club adlı bir bilgisayar kulübüne katıldı. O esnada Hindistan’ı gezmek için para biriktiyordu. Bu amaçla ünlü oyun konsolu Atari’de teknisyen olarak çalıştı. Ruhani aydınlanma amacıyla gittiği Hindistan’dan Hint kıyafetleri içinde bir Budist olarak ülkesine döndü. “Hayatında yaptığı en önemli şeylerden biri" olarak tanımladığı bu gezide Steve’e Apple’ın ilk çalışanı olacak olan Daniel Kottke eşlik etti.

Steve Jobs bu gezisinden sonra Atari’deki işine geri döndü. Yeni görevi Brekout adındaki oyun için devre kartı yapmaktı. Şirket kartın daha az yer kaplaması için yapılacak her bir parça için 100 dolar ödül veriliyordu. Bu konuda hiçbir bilgisi olmayan Jobs iş arkadaşı Wozniak ile anlaştı. İşi Wozniak üstlenecek Jobs da kazancının yarısını onunla paylaşacaktı. Bu çalışma modeliyle Wozniak kartın içindeki devreleri %50 oranında azalttı. Jobs, arkadaşına Atari’den bu iş karşılığında 700 dolar aldığını söyledi ve yarısını verdi. Aslında Steve bu işten tam 5000 dolar kazanmıştı.

Adım Adım Apple’ın Kurulması

Steve Jobs tasarım ve pazarlama konusunda çok başarılıydı. Takım arkadaşı Steve Wozniak ise teknik anlamdı donanımlıydı. Jobs 21, Wozniak ise henüz 26 yaşındaydı. Bu iki arkadaş bilgi birikimlerini ve enerjilerini birleştirerek Steve Jobs’un garajında Apple I adında ev bilgisayarı toplamaya başladı. Bu toplama bilgisayarları sipariş alarak satıyorlardı.

1976 yılında aralarına Ronald Wayne’i ortak aldılar ve Apple adındaki şirket kuruldu. Apple I adlı bilgisayar ilk defa “Personal Computing Festival” adlı etkinlikte görücüye çıktı. Kısa sürede kendisine yatırımcı olarak Mike Markkula’yı bulan Apple şirketine Mike Scott ise CEO olarak atandı (1978). İlk modelin arkasından iki yıl sonra çıkan Apple II model bilgisayar West Coast Computer çok büyük ilgi gördü ve bu ilgi gelecekte Apple’a ivme katan en büyük etkenlerden biri olacaktı. 1983 yılında Apple, Pepsi CEO’su John Sculley’i transfer edebilir hale gelmişti. Hatta Steve Jobs’un Pepsi CEO’sunu ikna etmek için “Hayatının sonuna kadar şekerli su mu satmak istiyorsun, yoksa benimle dünyayı değiştirmek mi istersin?” sorusunu sorduğu dile getiriliyor.

Apple Devrimi

Apple II ‘nin hızlı yükselişinin ve John Sculey’in CEO olarak atandığı bu dönemde Apple şirketi kitlesel bir markaya dönüşüyordu. İlk Apple reklamı, Amerikan Futbolu’nun sezon finali maçının devre arasında reklam kuşağı olarak gösterilen ve dünyanın en değerli reklam kuşağı olarak bilinen Superbowl’da yayınlandı. George Orwell’ın 1984 kitabına atıfta bulunarak metaforların ele alındığı bu reklam filmi, reklamcılık otoriteleri tarafından da büyük bir devrim olarak kabul edilir. 1984 yılında, 1984 kitabına atıfta bulunan bu film IBM ve benzer otoritelere karşı önyargıyı kırmayı hedefliyordu.

Jobs’un Apple’dan Kovulması

Apple, karşı konulamaz bir büyümenin içine girmeye başladı ve yeni ortaklık yapısında çoğunluk hissesi olmayan Jobs, 1984 yılında Macintosh (Mac) bilgisayarı tanıttı. Mac, dünyada grafik arayüzü kullanan ilk bilgisayar olması açısından çok önemli. Fakat Mac, 1984 yılının sonlarına doğru satış hedeflerine ulaşamadı. Jobs’un kendi işe aldığı eski Pepsi CEO’su Scully ile ilişkileri kötüye gitmeye başladı ve Scully Jobs’u işten çıkardı.

Jobs’tan Yeni Girişimler

Kendi garajında ortağı Wozniak ile kurduğu Apple’dan kovulan Jobs, enerjisini hiç düşürmeyerek Next Computer adlı şirketi kurdu. Bu şirkette muadillerine göre daha iyi tasarıma sahip, daha pahalı ve ileri teknoloji bilgisayarlar üretiliyordu. Bu markanın bir modeli olan NextCube adlı bilgisayarı Jobs “Yalnızca kişisel bir bilgisayar değil, kişiler arası bir çalışma istasyonu” olarak tanımladığı bu bilgisayar belki de cihazlar arası iletişime -internet- ve bugünlerde gündemimizde yer alan Nesnelerin İnterneti’ne atıfta bulunuyordu.

1986 yılında Jobs, Lucasfilm adlı şirketten The Graphics Group adlı alt şirketi 10 milyon dolar karşılığında aldı. Çalışanlarının yarısıyla yolları ayırarak hisselerini de para ödeyerek aldı.(Apple’da yaşadığı kötü deneyimin bir tecrübesi olabilir.) Pixar adını verdiği bu şirkette Jobs, animasyon dünyasında efsane olan Oyuncak Hikayesi 1 ve 2, Bir Böceğin Yaşamı, Sevimli Canavarlar, Kayıp Balık Nemo, Wall-E, Up gibi birçok başarılı filme imza attı.

Apple’a Dönüş

Steve Jobs Apple’ın daveti üzerine şirkete CEO Danışmanı -Yani perde arkasındaki yönetici- olarak geri döndü. O dönemde Apple zarar ediyordu, Steve Jobs ilk iş olarak şirketi getirisi olmayan Newton, OpenDoc ve Cyberdog adlı projeleri bitirdi. Apple’dan kovulduğu dönemde kurduğu Next şirketine ait Nextstep yazılımı, MacOS işletim sisteminin temeli olacaktı. Onun için Apple, Next şirketini 429 milyon dolar karşılığında satın aldı. (1996)

Uzun süre sonra Apple ilk defa kar etmeye başlamıştı. Bu dönemde Jobs, iMac serisini hayata geçirdi. Kişisel bilgisayar algısı, hepsi tek bir kasada (All in one) olarak kullanıcısına sunuluyordu. Bu ürünle Apple çok büyük kar elde etmeye başladı. 2000 yılında Jobs Apple’ın resmi CEO’su oldu.

Taşınabilir Müzikte Yeni Bir Dönem: iPod

Taşınabilir müzik teknolojisi sadece bir küçük kasetçalar çeşidi olan walkman ve taşınabilir CD oynatıcısı olan discman ile sınırlıydı. Jobs ve Apple taşınabilir müziğe yepyeni bir boyut getirmişti. Hatırlar mısınız, IBM kurucusu Biil Gates ilk CD’yi ”Yüzbinlerce kağıt yazıyı içinde taşıyabilecek bir depo” olarak tanımladığı fotoğrafını yayınlamıştı. Steve Jobs’un iPod’u da yüzbinlerce müziği kibrit kutusundan biraz büyük bir cihaza sığdırabilen yepyeni bir cihazdı.

Bu cihazı kullanışlı yapan en önemli özellik dijital müziklerin Windows işletim sistemiyle de uyumlu olmasıydı. Bir sene sonra da dünyanın en büyük müzik platformu olan iTunes’u kurdu.

Mobil Devrim iPhone

Cep telefonu pazarında büyük bir açık gören Steve Jobs, MacOs sistemini bir telefona kurarak mobil bilgisayar kurmayı planlıyordu. Akıllı telefon pazarını yaratan ve telefon pazarında büyük dönüşümlere yol açan iPhone 2007 yılında görücüye çıktı. iPhone bilgisayar programları gibi mobil uygulamaların yer aldığı App store ile yeni bir devrin başlangıcıydı. Yeni bir yazılım dili, her Apple ürününde olduğu gibi tasarımda sadelik, “Az çoktur. -Less is more” anlayışı iPhone’da da mevcuttu. Tuşlar gitmiş yerine büyük bir ekran ve tek home tuşu gelmişti. Bu dönüşüm tüm pazarda taklit edilecek, “Smart” kavramı hayatımızın her yerine girecek ve her şey mobilize olacaktı.

İlginç bir bilgi: iPhone’un lansmanının yapıldığı gün, sahibi olduğu Pixar şirketinin Ratatouille filmi de vizyona girdi.

Sağlık Sorunları

2003 yılında Steve Jobs pankreas kanseri olduğunu öğrendi. Bir sene sonra bir ameliyat geçirdi. bu dönemde Pixar animasyon şirketini Disney’e sattı. Jobs, iPhone’un fizibilitesini, tasarımını ve lansmanını hazırlarken kanserle mücadele ediyordu. 50’li yaşlarının başındaydı.

2009’un başlarında sağlık mücadelesinden dolayı 6 ay izin aldı, ameliyat geçirdi. 2010 yılının başlarında kişisel bilgisayar ve mobilizasyon konusunda yeni bir değişime imza atarak iPad ürününü tanıttı.

Sağlık sorunları hayatında önemli yer işgal etmeye başlayan Jobs CEO koltuğunu Tim Cook’a bıraktı. 2011 yılında Steve Jobs ailesinin yanında evde vefat ettiğinde arkasında, 340 milyar dolar değerin üzerinde piyasa değeri olan bir Apple şirketi, MacOs işletim sistemi, iMac, iPod, iPhone, iPad, birçok Pixar filmi ve büyük bir dönüşüm bıraktı.

En umutsuz hissettiğiniz zamanda bile 56 yıla bu kadar büyük başarıların sığdığını düşünmek ilham ve güç veriyor.

Biliyor muydunuz?

Jobs, yılda 1 dolar karşılığında Apple’da CEO pozisyonunda çalışarak “En düşük maaşlı CEO” ilan edildi ve Guinness Rekorlar Kitabı’na girdi.
Ağustos 2011 yılında Apple Dünyanın En Değerli Şirketi unvanını kazandı.
www (world wide web) sistemi CERN’de Tim Berners-Lee tarafından Steve Jobs’un ürünü olan NeXT bilgisayarda geliştirildi.
Steve Jobs, iPhone 4S lansmanından bir gün sonra hayata veda etti.